Μία μοναδική για την ψυχολογία των ασθενών θεραπεία, που χτίζεται μέσα από τη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα, με ρίζες στην ανθρωπολογία, την κοινωνιολογία και την εξελικτική βιολογία, εφαρμόζεται σε δύο κέντρα ασθενών στην Κύπρο, το ΚΕΠΑ Άγιος Χριστόφορος και το ίδρυμα Χρίστου Στέλιου Ιωάννου.
Ο Αβραάμ Θεμιστοκλέους είναι ο Κύπριος με καταγωγή από τη Γερμανία Animal Therapist, ο οποίος με τη βοήθεια δύο ειδικά εκπαιδευμένων σκυλιών, ανέλαβε να αλλάξει τη ψυχολογία των ασθενών στα δύο κέντρα, με στόχο την αποκατάσταση και την βελτίωση της ψυχικής και σωματικής τους υγείας.
Το πρόγραμμα που εφαρμόζεται, ονομάζεται Animal Assisted Activity και μέσω αυτού, οι ασθενείς έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν επαφή με τα σκυλιά, ενώ ειδικά στο Ίδρυμα Χρίστου Στέλιου Ιωάννου, έχουν παρουσιάσει σημαντική βελτίωση, σε θέματα κοινωνικοποίσης, έκφρασης, επαφής και εξοικείωσης με το άγγιγμα, κινήσεις οι οποίες έχουν συμβάλει σημαντική στην καλλιέργεια της θετικής ψυχολογίας.
Το Animal Assisted Therapy (ΑΑΤ), δηλαδή η ενεργή συμμετοχή ειδικά εκπαιδευμένων ζώων σε θεραπείες για να βοηθηθούν άτομα με ειδικές ανάγκες, άτομα με αναπηρίες, με ψυχολογικά προβλήματα, άτομα με μαθησιακές δυσκολίες, με βαριές και ανίατες ασθένειες είναι μια παλιά ιδέα, που μέχρι πρόσφατα είχε αγνοηθεί. Σήμερα, μετά από πέντε δεκαετίες έρευνας το ΑΑΤ/ΑΑΙ (Animal Assisted Therapy/Animal Assisted Intervention) κερδίζει σιγά-σιγά διεπιστημονικό ενδιαφέρον και έρχεται να προστεθεί όλο και περισσότερο στις υπηρεσίες φροντίδας υγείας που παρέχονται από τα νοσοκομεία, γηροκομεία, φυλακές και κέντρα αποκατάστασης. Αυτή η ξεχωριστή και θεραπευτική σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους και τα ζώα έχει τις ρίζες της στην ανθρωπολογία, την ψυχολογία, την κοινωνιολογία, την ιστορία, την εξελικτική βιολογία, τη λογοτεχνία και μια σειρά από άλλους κλάδους.
Τα εξημερωμένα ζώα χρονολογούνται πριν από 50 000 χρόνια όπου και υπηρετούσαν ως καθαριστές, αντικείμενα λατρείας, φρουροί και σύντροφοι εργασίας, σαν οικόσιτες πηγές τροφής και τώρα ως κατοικίδια.
Ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός ιατρών, ψυχολόγων, κτηνιάτρων, καθώς και άλλοι ειδικοί σε θέματα υγείας του ανθρώπου, στηρίζουν αυτή τη μοναδική σχέση σύνδεσης για τη δυνητική θεραπευτική αξία του.
Για παράδειγμα, μια έρευνα (Hageman, 2014) μεταξύ 1000 οικογενειακών ιατρών και ιατρών γενικής ιατρικής ανέφερε ότι το 97% από αυτούς πιστεύουν ότι υπάρχουν οφέλη στην υγεία ατόμων που έχουν ένα κατοικίδιο ζώο.
Βασικά ευρήματα της έρευνας
- 75% δήλωσαν ότι είχαν παρακολουθήσει τη γενική υγεία του ασθενούς ή μια συγκεκριμένη ιατρική κατάσταση να βελτιώνεται μετρίως ή πολύ μετά που ασθενής υιοθέτησε ένα κατοικίδιο ζώο.
- 87% είδε τη διάθεση ή την ψυχολογία/διάθεση του ασθενούς να βελτιώνεται
- 84% δήλωσαν ότι μιλάνε στους ασθενείς τους για τα κατοικίδια ζώα τους
- 60% συνέστησαν στον ασθενή τους να υιοθετήσει ένα κατοικίδιο ζώο
- Το 82% δήλωσε ότι εάν οι ιατρικές ενδείξεις το υποστήριζαν τότε θα «συνταγογραφούσαν» ένα κατοικίδιο ζώο στον ασθενή τους
- Το 95% των ερωτηθέντων, είτε είχαν ή έχουν στην ιδιοκτησία τους ένα κατοικίδιο ζώο, και το 69% έχει εργαστεί σε μια εγκατάσταση που χρησιμοποιεί ζώα σε θεραπεία.
Τα κατοικίδια μπορεί να είναι θεραπευτικά για την Ψυχική και Σωματική υγεία
Τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας Becker και Morton (2002) προέβησαν σε σημαντικά συμπεράσματα για τον τρόπο με τον οποίο τα ζώα θεραπείας και τα κατοικίδια μπορούν να συμβάλλουν θετικά στην ανθρώπινη υγεία.
- Θεραπευτική επαφή: χάιδεμα ενός ζώου μπορεί να απελευθερώσει ορμόνες ευεργετικές στον άνθρωπο όπως ενδορφίνη, η προλακτίνη, η ντοπαμίνη, η ωκυτοκίνη και βήτα phenylethalamine (Odendaal & Meintjies, 2002).
- Μειώνουν την αρτηριακή πίεση: Μεγάλη μερίδα πληθυσμού, όπως οι χρηματιστές, αναφέρουν μείωση της αρτηριακής πίεσης όταν έρχονται σε επαφή με κατοικίδια ζώα (Allen at al., 2001).
- Ανακούφιση από το στρες: Τα κατοικίδια δίνουν ανακούφιση περισσότερη από ένα σύζυγο ή στενό φίλο (Allen, 1998).
- Η επιβίωση μετά από καρδιακά επεισόδια: Αρκετές μελέτες αναφέρουν οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων έχουν πιο υγιή καρδιά και λιγότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα κτλ.
Ορισμός των Όρων
Ζωικά υποβοηθούμενες δραστηριότητες (ΑΑΑ), παρέχουν ευκαιρίες για την υποκίνηση, εκπαίδευση, ψυχαγωγία και θεραπευτικά οφέλη για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. AAA (Animal Assisted Activity) παραδίδεται σε διάφορα περιβάλλοντα από ειδικά εκπαιδευμένους επαγγελματίες σε συνεργασία με το προσωπικό και τους επαγγελματίες υγείας που παρακολουθούν τους ασθενείς, μαζί με ζώα που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια και έτυχαν ειδικής εκπαίδευσης.
Η Ζωικά υποβοηθούμενη θεραπεία (ΑΑΤ) είναι μια στοχευόμενη παρέμβαση στην οποία ένα ζώο που ανταποκρίνεται σε ειδικά κριτήρια και εκπαίδευση, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της θεραπείας στην οποία υπόκειται ο ασθενής. ΑΑΤ κατευθύνεται από επαγγελματία στον τομέα της υγείας εντός του πεδίου εφαρμογής του επαγγέλματός του / της, και παραδίδεται από ειδικό στον τομέα του Animal Assisted Therapy. To ΑΑΤ έχει σχεδιαστεί για την προώθηση της βελτίωσης της ανθρώπινης σωματικής, κοινωνικής, συναισθηματικής και / ή νοητικής λειτουργίας. To ΑΑΤ παρέχει μια σειρά από ρυθμίσεις και προσφέρεται ατομικά και σε κάποιες περιπτώσεις ομαδικά. Αυτή η διαδικασία είναι τεκμηριωμένη και αξιολογείται.
Τα οφέλη
Τα ζώα θεραπείας μπορούν να βοηθήσουν στο να δημιουργηθεί ένα πιο φυσικό, πιο σπιτικό περιβάλλον σε ένα ίδρυμα, που ενισχύει το ηθικό του προσωπικού και δίνει μια καλύτερη εικόνα για το ίδρυμα στις οικογένειες και τους επισκέπτες.
