Η λεκτική βία κάνει αυτόν που την χρησιμοποιεί να αισθάνεται πιο ισχυρός όταν επιτίθεται στο θύμα του.
Εάν εξετάσουμε τη λεκτική βία ως μέσο διατήρησης του ελέγχου και της εξουσίας πάνω σε κάποιον, μπορούμε να σκεφτούμε τους τύπους λεκτικής βίας που αναφέρονται και εξηγούνται σε αυτό το άρθρο ως τρόπους με τους οποίους κάποιος προσπαθεί να κυριαρχεί ή να ελέγχει τον σύντροφό του.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι ο καταχραστής αισθάνεται πραγματικά ισχυρότερος όταν αυτός (ή αυτή), για παράδειγμα, υπονομεύει τα συμφέροντα του συντρόφου του; Ναι, όσο και αν αυτό είναι ακατανόητο σε πολλούς από εμάς. Αυτός ή αυτή μπορεί απλώς να βρίσκει μεγαλύτερη ευχαρίστηση όταν αισθάνεται ότι έχει εξουσία πάνω στον σύντροφό του/της.
Θα δούμε επίσης ότι η λεκτική βία αποτρέπει τις πραγματικές σχέσεις. Αυτό φαίνεται προφανές, αλλά ο σύντροφος-θύμα μπορεί να ζει κάτω από την ψευδαίσθηση ότι έχει μια πραγματική σχέση. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους. Είναι αξιοσημείωτο ότι, ως ζευγάρι, ο δράστης και το θύμα μπορούν να λειτουργούν επαρκώς στους αντίστοιχους ρόλους τους. Οι χρήστες λεκτικής βίας βιώνουν γενικά πολλά από τα συναισθήματά τους ως θυμό. Για παράδειγμα, εάν κάποιος είναι αβέβαιος ή ανήσυχος μπορεί απλά να νιώθει θυμωμένος – ενδεχομένως θυμωμένος που αισθάνεται αβέβαιος και ανήσυχος. Ωστόσο, μέρος της ύπαρξης του ανθρώπου είναι η ικανότητα να έχει συναισθήματα. Η ικανότητα να αισθανόμαστε, όπως η ικανότητα για σκέψη, είναι καθολική για την ανθρωπότητα. Δυστυχώς, ο καταχραστής είναι γενικά απρόθυμος να δεχτεί τα συναισθήματά του και δεν θέλει να τα αποκαλύψει σε κάποιον σύντροφο. Χτίζει έτσι έναν τοίχο μεταξύ του ίδιου και του συντρόφου του και διατηρεί αυτή την απόσταση.
Στο The Verbally Abusive Relationship, η συγγραφέας Patricia Evans περιγράφει μια σειρά ειδών λεκτικής βίας. Ορισμένα είναι προφανή, ενώ άλλα είναι πιο έμμεσα:
1. Withholding.
Η παρακράτηση (withholding) εκδηλώνεται κυρίως ως παρακράτηση πληροφοριών και αδυναμία να μοιραστεί κάποιος τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Ένα πρόσωπο που παρακρατεί πληροφορίες αρνείται να διαδράσει με τον σύντροφό του σε μια υγιή σχέση. Αυτός ή αυτή τείνει να μην μοιράζεται συναισθήματα ή σκέψεις. Όταν μοιράζεται κάτι, πρόκειται για καθαρά λειτουργικές πληροφορίες του είδους που ο σύντροφός του θα μπορούσε να ψάξει στο διαδίκτυο, να διαβάσει στη ροή του στο Facebook ή να το βρει μόνος του. Κάποια παραδείγματα: “Το αυτοκίνητο είναι σχεδόν άδειο από βενζίνη”, “Τα κλειδιά είναι στο τραπέζι” και “Η εκπομπή αρχίζει τώρα”.
2. Countering.
Το countering είναι μια τάση να επιχειρηματολογούμε – όχι μόνο σε πολιτικά, φιλοσοφικά ή επιστημονικά πλαίσια, αλλά και σε συνηθισμένα/καθημερινά πλαίσια. Το θύμα της λεκτικής βίας μπορεί να μοιράζεται τα θετικά συναισθήματά του σχετικά με μια ταινία που μόλις είδε και ο καταχραστής μπορεί στη συνέχεια να προσπαθήσει να την/τον πείσει ότι τα συναισθήματά του είναι λανθασμένα. Πρόκειται για την απόρριψη των συναισθημάτων, των σκέψεων και των εμπειριών του θύματος σε τακτική βάση.
3. Discounting.
Το discounting (η έκπτωση μεταφορικά) είναι μια προσπάθεια να αρνηθεί κανείς ότι το θύμα της λεκτικής βίας έχει οποιοδήποτε δικαίωμα στις σκέψεις του ή στα συναισθήματά του. Μπορεί να ερμηνευτεί ως κριτική – αλλά μια κριτική συγκεκριμένου είδους. Ο χρήστης λεκτικής βίας μπορεί να λέει στο θύμα σε τακτική βάση για παράδειγμα ότι είναι πολύ ευαίσθητος/η, παιδαριώδης, δεν έχει αίσθηση του χιούμορ ή τείνει να κάνει μεγάλη φασαρία για το τίποτα. Ο δράστης έτσι απαξιώνει και καταρρακώνει την εσωτερική πραγματικότητα του θύματος, λέγοντας έμμεσα στον σύντροφό του ότι το πώς αισθάνεται και το τι βιώνει είναι λάθος.
4. Λεκτική βία που συγκαλύπτεται ως αστεία.
Ο χρήστης λεκτικής βίας μπορεί να πει κάτι πολύ ενοχλητικό για το θύμα και, αφού δει την αντίδρασή της/του, να προσθέσει: “Ήταν απλά ένα αστείο!” Η βία δεν είναι εντάξει σε οποιαδήποτε μορφή. Τα αστεία που βλάπτουν είναι καταχρηστικά.
5. Αποκλεισμός θεμάτων και αλλαγή θέματος.
Ο αποκλεισμός και η αλλαγή θέματος είναι μια μορφή παρακράτησης στην οποία ο δράστης αποφασίζει ποια θέματα είναι “καλά” θέματα συζήτησης. Κάποιος που ασκεί αυτή τη μορφή κακοποίησης μπορεί να πει στο θύμα ότι μιλάει στον αέρα ή ότι οι δηλώσεις του δεν έχουν καμία αξία.
6. Κατηγορίες και μεταφορά ευθύνης.
Σε αυτές τις μορφές κακοποίησης ο δράστης θα κατηγορήσει το θύμα για πράγματα που βρίσκονται εκτός του ελέγχου του. Μπορεί να κατηγορήσει κάποιον σύντροφο ότι δεν του επιτρέπει να προωθήσει την καριέρα του επειδή ο σύντροφός του είναι υπέρβαρος ή καταστρέφει τη φήμη του επειδή ο σύντροφός του εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο.
7. Κριτική.
Η κριτική είναι παρόμοια με τις κατηγορίες παραπάνω, αλλά περιλαμβάνει και αρνητική αξιολόγηση του συντρόφου. Οι περισσότερες από τις δηλώσεις που περιλαμβάνουν το ‘εσύ’ είναι κριτικές και καταχρηστικές. Ορισμένες καταχρηστικές δηλώσεις είναι: “Δεν είσαι ποτέ ικανοποιημένος/η”, “Βρίσκεις πάντα κάτι που σε ενκνευρίζει” και “Κανείς δεν σε συμπαθεί γιατί είσαι πάντα τόσο αρνητική/ός.”
8. Trivializing.
Το trivializing είναι μια μορφή λεκτικής βίας που κάνει τα περισσότερα πράγματα που το θύμα κάνει ή θέλει να φαίνονται ασήμαντα. Ο δράστης μπορεί να υπονομεύσει τη δουλειά του συντρόφου του, το στυλ του ντυσίματος ή την επιλογή φαγητού για παράδειγμα.
9. Υπονόμευση.
Η υπονόμευση είναι παρόμοια με τo trivializing, και συνίσταται στην υπονόμευση όλων αυτών που λέει ή προτείνει το θύμα ή έχει ως αποτέλεσμα το θύμα να αμφισβητεί τις δικές του/της απόψεις και ‘πιστεύω.’
10. Απειλές.
Οι απειλές είναι μια κοινή μορφή λεκτικής βίας και μπορεί να είναι πολύ σαφείς, όπως, “Αν δεν αρχίσεις να το κάνεις όπως σου το λέω, θα σε εγκαταλείψω”. Ή μπορεί να είναι πιο διακριτικές, όπως ” ακολούθησε τη συμβουλή μου, διαφορετικά οι άλλοι θα ανακαλύψουν ότι είσαι εντελώς αναξιόπιστος/η. “
11. Αποκαλώντας κάποιον με διάφορα ονόματα.
Αυτή η μορφή βίας μπορεί να είναι ξεκάθαρη ή έμμεση. Η ξεκάθαρη μπορεί να συνίσταται στο να καλέσει κάποιος το θύμα του πχ «σκύλα» ή άλλες ενοχλητικές λέξεις. Αλλά μπορεί επίσης να είναι πιο έμμεση, όπως όταν κάποιος λέει πράγματα που είναι σιωπηρά βλαβερά, για παράδειγμα, “Είσαι τόσο θύμα” ή “Νομίζεις ότι είσαι πολύτιμος, έτσι δεν είναι;”
12. Το να ξεχνάει πράγματα.
Πχ. το να ξεχνάμε μια υπόσχεση που δώσαμε ή ένα ραντεβού. Ακόμη και αν ο δράστης όντως ξέχασε κάτι, αυτό εξακολουθεί να είναι μία μορφή απαξίωσης, γιατί θα έπρεπε να καταβάλλει προσπάθεια για να θυμηθεί.
13. Όταν κάποιος δίνει εντολές.
Οποιαδήποτε μορφή εντολής ή απαίτησης είναι μια μορφή λεκτικής κατάχρησης. Εμπίπτει στο γενικό ζήτημα του ελέγχου του άλλου.
14. Άρνηση.
Η άρνηση είναι καταχρηστική όταν συνίσταται στην άρνηση της κακής συμπεριφοράς του ατόμου που ασκεί λεκτική βία και στην αποτυχία να συνειδητοποιήσει τις συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς. Ένας καταχραστής θα προσπαθεί πάντα να βρει έναν τρόπο να δικαιολογήσει και να εξορθολογίσει τη συμπεριφορά του. Αυτός είναι ένας τρόπος να αρνηθεί ότι έχει κάνει οτιδήποτε λάθος.
15. Οργή και φωνές.
Οποιαδήποτε μορφή φωνής και κραυγής, ιδιαίτερα όταν είναι εκτός θέματος. Ακόμα και το να φωνάζει κανείς ‘σώπα!’ είναι καταχρηστικό. Κανείς δεν αξίζει να του φωνάζουν.
Παραπομπές
Brogaard, Berit D.M.Sci., Ph.D – PsychologyToday.com – ’15 Common Forms of Verbal Abuse in Relationships.’ Web.
